پیش نشست هشتم همایش بین المللی حقوق بشرشرقی با عنوان: «شرق فرهنگی در جهان های هنری» 11 دی ماه 1403 در دانشگاه بین المللی سوره برگزار شد.

پیشنشست هشتم نخستین اجلاس بینالمللی حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی با عنوان: «شرق فرهنگی در جهانهای هنری» توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه باقرالعلوم (ع) با همکاری دانشگاه بین المللی سوره برگزار شد.
دکتر امیر رضائیپناه دبیر اجرایی نخستین دوره همایش حقوق بشر شرقی در ارائه خود با عنوان «هنر، زیباییشناسی و بازنمایی: گفتمان هویت هنری حقوق بشر شرقی» چنین بیان کرد: هر امری در جهان، ایدئولوژیک است. چیزی بیرون از حوزه امر زبانی و امر گفتمانی قابل فهم و ادراک نیست. ذهنیت، حافظه، ادراک، احساس و نهایتا عمل و رفتار بشر در درون منظومههای نشانهشناختی و گفتمانی مفصلبندی میشود. شاید عرصههای که گمان نمیروند ایدئولوژیک باشند، همچون حوزه هنر و زیباییشناسی، از همه ایدئولوژیکتر باشند. ایدئولوژی با امر قدرت در پیوند وثیق قرار دارد. هر امر ایدئولوژیکی از یک خاستگاه هویتپایه و قدرتپایه تغذیه میشود. هر منطق هویتی و ایدئولوژیک بر اساس خاستگاه و بنیادهای قدرت خویش نظام دانایی و معرفتی و نیز منظومه هنری و زیباییشناسانه خود را میآفریند. مرزهای هنر و زیبایی در بافت روابط هویت- قدرتپایه مفصلبندی و ساختبندی میشود. دو بر داشت از هنر را میتوان مدنظر قرار داد: در برداشت نخست هنر و زیبایی شناسی به مثابه امر انتزاعی و ذهنی که در قالب های موجود و متداول بروز مییابد: هنر برای هنر. در این معنا برساخت هنری و زیباییشناختی مطلق انگاشته شده، هنر و زیبایی مرجع و مصدر هنر و زیبایی است. هنر در این معنا داشته و برساختی فراتر از اقتصاد. هنر در خوانش نخست سوژه است و در مقام سوژگی عمل میکند. در معنای دوم هنر و زیباییشناسی به مثابه امری در ارتباط و یا در خدمت با ساخت قدرت درک میشود. بازنمایی هنر برای قدرت و به مثابه برساخت و بازنمایی روابط قدرت و اقتدار در هنر و زیبایی شناسی مدنظر است. هنر و زیباییشناسی ابزار مشروعیتبخشی و مقبولیتافزایی قدرت بوده و قدرت مرجع و مصدر هنر و زیبایی است. اصالت اعتباری و تبعی هنر و زیباییشناسی و برساختی ذیل و تابع از اقتصاد مورد توجه است. هنر ابژه است و در مقام مفعول و منقاد سوژه قدرت عمل میکند. این معنا در منطق کلان حاکم بر حقوق بشر غالب در جهان مورد توجه است. گفتمانسازی، خوانش و روایت در حوزه حقوق بشر شرقی در حوزه هنر و زیباییشناسی ناگزیر از این ویژگیها و نیازمند به توجه به مواردی از این دست است: 1. سرشت انتقادی و بازاندیش 2. هویتطلبی در دو وجه ایجابی و سلبی: برساخت یک ما و درونگروه جدید در عرصه بیناذهنیت و اینترسابجکتیویتی 3. معنویتگرایی مقارن و تطبیقی مبتنی بر اصول و ارزشهای مشترک و جهانشمول: عدالت، آزادی، یکتاپرستی، ظلم ستیزی، کرامت انسانی، اصالت جامعه، اصالت و احیای خانواده و.../ جهانشمولی و کازماپلیتن در برابر جهانشمولی موجود/ و توجه به متون مقدس ادیان توحیدی 4. اخلاقگرایی 5. استوار بر بنیادهای فلسفی غیرمادی یا کمتر مادی 6. صورتبندیها و نظامهای استعلایی و معنایی و معنای احیاگر یا اتوپیایی 7. عناصر مقاومت به معنای عام و مورد وفاق 8. مقابله با سمبلیسم و نمادگرایی حقوق بشر غربی 9. بومیگرایی و نفی جهان وطنی در معنای غربی 10. سنتگرایی و توجه به تراث و میراث مشترک 11. توجه به حکمت، عرفان و ادبیات شرقی 12. بهرهگیری از ظرفیت پساها: پسامدرنیته، پساجهانی شدن، پسا توسعه و... 13. مقابله با رویکردهای دترمینیستی و خطی و ارائه الگوهای بدیل و آلترناتیو 14. ایمنسازی فرهنگی در عصر تبادل اطلاعات بر اساس ذائقهسازی اخلاقی- الهی 15. نسبتیابی جایگاه انسان و فرد در هنر و زیباییشناسی 16. اجماعسازی، شبکهسازی و اجتماعیسازی 17. تولید فرم و شکل و محتواهای نوین و یا بازیابی الگوهای پیشینی 18. هارمونیگرایی و همسازی 19. بهرهگیری از میراث مشترک شرقی به ویژه موضوع زبان و ادبیات با محویت زبان و ادبیات پارسی 20. توجه و ارائه الگوهای نوین در زمینه سکسوالیته، جنس و جنسیت، بدنمندی و... 21. نفی نهیلیسم 22. بهره گیری از بافت نظام آموزش اعم از آموزش عالی و آموزش و پرورش
دکترکامران شریفی مدرس رشته گروه عکاسی دانشکده هنر در ارائه خود با عنوان: «تلنگر عکاسی بر وجدان جامعه» نیز بیان کرد: در طی بیش از یکصد سال گذشته عکسهایی ثبت و منتشر شده که توانستهاند افکار عمومی مردمان جهان را تحت تأثیر خود قرار داده و باعث تغییر قوانین ناقض حقوق بشر و یا حتی پایان جنگ شوند. عکس "اعدام ویتکنگی" اثر ادی آدامز توانست افکار مردم جهان را علیه جنگافروزی آمریکا در ویتنام متحد سازد. عکس "کودک و کرکس" اثر کوین کارتر نیز در طول عمر ۳۰ سالهی خود مدام به عنوان سندی برای نمایش گرسنگی مردم بخشهایی از جهان مورد توجه قرار میگیرد.
احمد ناطقی نیز با ثبت و انتشار گستردهی عکس "عمر خاور" باعث شد حاطرهی فاجعهی انسانی در حلبچه برای همیشه ماندگار و تلخ باقی بماند. همچنین تصویر "آلان کردی" اثر نیلوفر دمیر در سال ۲۰۱۵ نگاه مردم جهان نسبت به مسالهی قوانین سختگیرانهی مهاجرت را حساستر نموده و باعث اظهار نظر سیاستمداران قدرتمند دنیا شد. با توجه به نمونههای مشهوری که آورده شد، میتوان نتیجه گرفت که افکار عمومی میتواند با تأثیرپذیری از تصویر یک رخداد خاص و مهم، واکنش درخوری از خود نشان دهد.
دکتر سمیه رمضان ماهی استادیار گروه ارتباط تصویری دانشکده هنر نیز در ارائه خویش با عنوان: «ارزشهای نهفته در قانوننامه حمورابی» چنین تبیین نمود: تمدن بابل یکی از تمدنهای بزرگ بین النهرین است که در دوران پادشاهی حمورابی به شکوفایی رسید. یکی از آثار بر جای مانده از این تمدن لوح حمورابی است که در اوایل قرن بیستم در شوش کشف شد و به موزه لوور پاریس انتقال یافت. این لوح زیبا که از سنگ بازالت سیاه به ارتفاع تقریبی ۲ متر حکاکی شده، بغیر از تصویر دارای متن نوشتاری به خط میخی اکدی است که غربیان آن را قانون نامه نام نهاده اند، چرا که در این لوح قوانین تجارت و مالکیت همچنین ضرب و جرح بدنی نوشته شده است.
از این رو میتواند از زاویه قوانینی برای حقوق بشر نیز مطالعه شود. با این حال محتوای این بندها که در زبانهای انگلیسی قانون نامیده شده بیش از آنکه به حقوق بشر متعلق باشد بیانگر ارزشهای فرهنگی و باورهای آیینی است. در این نشست تلاش شد محتوای در مورد این لوح صحبت شود.
دکترکیارش زندی استادیار و مدیر گروه آموزشی کارشناسی ارشد انیمیشن و جلوههای بصری دانشکدهی هنر سخنران پایانی نشست در سخنرانی خود با عنوان «کتابهای مانگا و انیمههای ژاپن: ققنوسی زاده شده از خاکستر جنگ»، مانگاها و انیمههای ژاپنی را به منزله موضوع بسط و توسعه حقوق بشر شرقی مورد توجه قرار داد. در بیان وی: پایان جنگ جهانی دوم، سوختن هیروشیما و ناکازاکی در آتش رویای جنونآمیز آمریکایی بود.
رویایی که با حضور نظامی پایگاهها و چکمهپوشان آمریکایب در جزایر ژاپنی و یک جنایت بزرگ جنگی علیه بشریت در بهکارگیری سلاح کشتارجمعی بمب اتم به کابوسی بدل شد اما مردمان ژاپن خواستند و برخاستند تا این ویرانه را آباد کنند و نگاه کنجکاو و تیزبین ایشان متوجه کتابچههایی در دست سربازان آمریکایی شد که حاوی داستانهای مصور و دنبالهداری بود که به آن کامیکبوک میگفتند.
سنت دیرپای شرقی بسیار زود این خوراک غربی را از آن خود کرد و الهام از طومارها و نگارگریها و تصویرسازیهای خود با نام "مانگا" که برگرفته از اصطلاحی بود که "هوکاسای"(نقاش چیرهدست ژاپنی و خالق شاهکار ماندگار "موج بزرگ کاناگاوا") بر روی طراحیهای سردستی خود در کلاسهایش نهاده بود، روانهی بازار نشر نمودند حال این ققنوس از میانهی خاکستر سوختن سرزمینی بال و پر گشود که سنتی دیرینه در هنر و ادبیات خود داشت بسیار زود این از آن خودسازی به محصولی تبدیل شد که غربیها هم دنبال آن بودند و آبشخوری شد برای صنعت جهانگیر انیمیشن ژاپن پسر فضایی (Astroboy) خلق شده توسط "تزوکا" نخست در شکل کتابهای مانگا محبوب شرق و غرب شد و سپس گام بر فریمهای فیلم نهاد و مختصات انیمههای ژاپنی را ترسیم کرد.
دبیری این نشست برعهده دکتر سید امین موسوی بود.